Για να πω την αλήθεια, την ιδέα για το παρακάτω την πήρα ένα μήνα περίπου νωρίτερα, τότε που έβρεχε συνεχώς για κάποιες μέρες. Το γνωστό τραγούδι του Τερζή δεν είναι το μοναδικό με αναφορές στον άσχημο καιρό και τις ανθρώπινες σχέσεις. Το αντίθετο, το παραπάνω θέμα είναι μάλλον απ’ τα αγαπημένα στιχουργικά θέματα, όχι μόνο στην ελληνική μουσική. Διάλεξα λοιπόν δύο τραγούδια με ανάλογη θεματολογία, και με αυτά θα ασχοληθώ παρακάτω.
Το πρώτο είναι το "I Get the Blues When It Rains" (μελαγχολώ όταν βρέχει, σε ελεύθερη μετάφραση). Οι πληροφορίες για το ποιος έγραψε το τραγούδι και ποιος το ηχογράφησε για πρώτη φορά είναι αλληλοσυγκρουόμενες, όμως θα εμπιστευθώ τον σύνδεσμο εδώ που μας πληροφορεί ότι το τραγούδι το πρωτοηχογράφησε για την Columbia κάποιος Carl Haworth τον Ιούλιο του 1928. Δημιουργοί του τραγουδιού ήταν οι Maidie Weaver, Ford Rush και Glenn Rowell, ή τουλάχιστο αυτοί είχαν τα πνευματικά δικαιώματα του. Ο τραγουδιστής τραγουδούσε συνοδεία μπάντζου. Όσο και αν έψαξα, δεν μπόρεσα να βρω αυτή την πρώτη εκτέλεση. Αν κάποιος μπορούσε να βοηθήσει, θα του ήμουν υπόχρεος.
Προφανώς το τραγούδι άρεσε, γιατί σύντομα ακολούθησαν κι άλλες εκτελέσεις. Έτσι, η κυρία Annette Hanshaw το ηχογράφησε το 1929, συνοδεία ορχήστρας,
ενώ το ίδιο έκανε και ο Guy Lombardo με τους Royal Canadians την ίδια χρονιά.
Και οι δύο παραπάνω εκτελέσεις είναι στο στυλ της γλυκιάς τζαζ (sweet jazz) και ακολούθησαν πολλές άλλες στο ίδιο στυλ. Η γλυκιά τζαζ (το "γλυκιά" σε αντιδιαστολή με την "καυτή" -hot- τζαζ των μαύρων μουσικών), μπορεί να ακούγεται κάπως παλιομοδίτικη σήμερα, αλλά ήταν δημοφιλέστατο είδος τα πρώτα χρόνια του μεσοπολέμου και επηρρέασε πολύ την αμερικάνικη μουσική. Μάλιστα, η ορχήστρα του Lombardo ήταν από τα αγαπημένα ακούσματα του Louis Armstrong, πράγμα που οι πουρίστες κριτικοί της Jazz έφερναν βαρέως, ποτέ δεν κατάλαβαν και ένιωθαν την ανάγκη να το εξηγήσουν, ακόμα και να απολογηθούν. Αυτά συμβαίνουν όταν η μουσική αποκτά ιδεολογικές σημαίες…
(Να ανοίξω εδώ μια παρένθεση για να θυμίσω τη ταινία «Μερικοί το προτιμούν καυτό», του Billy Wilder, με την Marilyn Monroe, τον Tony Curtis και τον Jack Lemmon. Ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας είναι "Some Like it Hot" και πρόκειται για λογοπαίγνιο με την sweet και την hot jazz εκείνης της εποχής. Κλείνει η παρένθεση).
Πίσω στο τραγούδι, το οποίο δεν ξεχάστηκε και συνέχισε να γνωρίζει επανεκτελέσεις καθώς πέρναγαν τα χρόνια. Ενδεικτικά να αναφέρω εκτελέσεις από τους Jim Reeves, Johnny Desmond, Judy Garland, Jerry Lee Lewis και τους Ink Spots. Δεν βάζω λινκς, όποιος ενδιαφέρεται εύκολα μπορεί να τα βρει στο youtube.
Θα σταθώ όμως σε μια ζωντανή εκτέλεση του τραγουδιού απ τον μεγάλο Big Bill Broonzy, στο Club Μontmartre, στην Κοπεγχάγη, το 1956. Για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται ότι οι προπολεμικοί μπλουζίστες έπαιζαν τα πάντα, συμπεριλαμβάνοντας στο ρεπερτόριο τους τις επιτυχίες του καιρού τους. Είπαμε, η μουσική δεν έχει στεγανά. Όμως, το δωδεκάμετρο blues αποδείχτηκε το πιο εμπορικό είδος του ρεπερτορίου τους και σιγά-σιγά παραμέρισε όλα τα άλλα, ιδίως όταν από τις αρχές του '40 και μετά εμφανίστηκαν προσωπικότητες που του έδωσαν άλλη διάσταση.
Δεν έχω υπόψη μου άλλη εκτέλεση του τραγουδιού απ τον Broonzy και σκέφτομαι ότι θα ήταν αμαρτία αν εκείνο το βράδυ δεν υπήρχε αυτός ο άνθρωπος με το μαγνητόφωνό του να ηχογραφήσει ένα μέρος της παράστασης…
Είναι επίσης φανερό ότι ο Big Bill το έχει δουλεμένο το τραγούδι. Δεν είναι κάτι που το έπαιξε για να γεμίσει το πρόγραμμα. Η μεταγραφή του στην κιθάρα είναι αποτέλεσμα δουλειάς και αγάπης. Δεν έχω απάντηση στο ερώτημα γιατί δεν ηχογράφησε ποτέ στο στούντιο το τραγούδι αυτό, ενώ έχει κάνει εκατοντάδες ηχογραφήσεις και έχει γράψει πολλά τραγούδια δύο, τρεις και περισσότερες φορές.
Η εκτέλεση αυτή του Big Bill είναι πλέον κλασική και διδάσκεται. Στο yουtube, μπορεί κάποιος να βρει διάφορα μαθήματα, πως μπορεί να παίξει το συγκεκριμένο τραγούδι. Δεν βάζω λινκ, αλλά θα βάλω την εκτέλεση της νεαρής και ταλαντούχας Macyn Taylor, μια ερασιτεχνική λήψη στο σπίτι της, που αποτελεί ξεπατίκωμα της ηχογράφησης του Big Bill Broonzy. Τα αδέρφια της χαλάνε τον κόσμο γύρω της, αλλά αν θέλει ο άνθρωπος να παίξει…
Θα το ξαναπώ, θα ήταν αμαρτία να χαθεί αυτή η εκτέλεση του Big Bill Broonzy. Απ την άλλη μεριά, αν σκεφτεί κάποιος πόσες ανθρώπινες δημιουργίες έχουν χαθεί…
Το δεύτερο τραγούδι είναι το "The Sky Is Crying". To πρωτοηχογράφησε ο Elmore James to 1959 και είναι δικό του πρωτότυπο τραγούδι. Οι στίχοι αποτελούνται από τρεις στροφές. Η πρώτη είναι εισαγωγική και συγχρόνως περιγραφική του καιρού, με τον ουρανό να κλαίει και τα δάκρυα να κυλάνε στο δρόμο. Στην δεύτερη στροφή γίνεται ένα flash back πίσω στον χρόνο και ο τραγουδιστής περιγράφει πως ένιωσε την πρώτη φορά που είδε την αγαπημένη του, με την καρδιά του να χτυπά άρρυθμα. Δεν ξέρω αν ο Elmore εδώ αυτοσαρκάζεται (είχε σοβαρά καρδιολογικά προβλήματα και πέθανε μόλις 45 χρονών από αυτά). Η τρίτη και τελευταία στροφή είναι αριστουργηματική. Επιστρέφοντας στο παρόν, ο Elmore εκμυστηρεύεται τους φόβους του ότι κάτι δεν πάει καλά. Και κλείνει με το στίχο που ξεκινά το τραγούδι, αλλάζοντας μόνο μια λέξη: o δρόμος (street) γίνεται πόρτα (door). Η ένταση κορυφώνεται, ο θρήνος του ενώνεται με τον θρήνο του ουρανού και τα δάκρυα τους γίνονται ένα. Και όλα αυτά τραγουδισμένα με τη δραματική φωνή του Elmore και την slide κιθάρα του να κλαίει, συνοδεία πνευστών, σε ένα αργό τέμπο.
Θα ήταν περίεργο το τραγούδι να μην γίνει επιτυχία. Βεβαίως και έγινε, γνώρισε πολλές επανεκτελέσεις και είναι blues standard ακόμα και σήμερα. Ακόμα και ο ίδιος ο Elmore τον επόμενο χρόνο ηχογράφησε τον επόμενο χρόνο τη συνέχεια του τραγουδιού, ένα τραγούδι βασισμένο στην ίδια μελωδία και στο ίδιο τέμπο, το “The Sun Is Shining”.
Δεν νομίζω ότι μπορεί κάποιος να βρει εκτέλεση που να μπορεί να σταθεί δίπλα στην αρχική του Elmore. Αλλά, θα προσθέσω μια ακουστική ηχογράφηση του Sonny Boy Williamson με τον Matt Murphy στην κιθάρα, που έγινε στην Κοπεγχάγη το 1963 (για την σχέση του Sonny Boy Williamson με τον Elmore James είχα ξαναγράψει παλιότερα, εδώ). Αξίζει να σταθεί κάποιος στην αύρα που βγάζουν οι δύο μουσικοί, που παρόλο που δεν βρίσκονται στο απόγειο της δημιουργικότητας τους, γράφουν ένα κλασσικό τραγούδι όπως θέλουν αυτοί, απαλλαγμένοι απ το άγχος του αν θα γίνει επιτυχία ή όχι.
Καλή χρονιά να έχουμε!
