6 Μαρτίου: Ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού (bullying). Τί είναι όμως το bullying; Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά εκείνου που εκφοβίζει και ποιά τα χαρακτηριστικά του θύματος;
Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying), όπως και ο όρος «θυματοποίηση» (victimization) χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου. (antibullyingnetwork.gr)
Ο παραπάνω ορισμός, είναι από τους καλύτερους που συναντήσαμε στην έρευνά μας, για το θέμα. Δύσκολα όμως ο εκφοβισμός (σχολικός ή μη) μπορεί να οριστεί επακριβώς. Χωρίζεται σε κατηγορίες, οι οποίες θα μπορούσαν να είναι πολλές, οι κυριότερες όμως είναι:
Ο ψυχολογικός εκφοβισμός: Στην κατηγορία αυτή, ανήκουν τα «πειράγματα» που συνεπάγονται εξευτελισμό του θύματος, εξύβριση, κοροϊδία, διάδοση φημών, ρατσιστικά σχόλια, τρομοκρατία.
Η σεξουαλική παρενόχληση: Η οποία περιέχει, προφανώς, ανεπιθύμητα αγγίγματα, σεξουαλικά ταπεινωτικά σχόλια, βιασμό κλπ.
Η σωματική βία: Η οποία εκδηλώνεται με χτυπήματα, κάθε είδους.
Η οικονομική εκμετάλλευση: Τα παιδιά που εκφοβίζονται, μπορεί να υποστούν κλοπή ή φθορά στα προσωπικά τους αντικείμενα και χρήματα.
Ο ηλεκτρονικός/ διαδικτυακός εκφοβισμός: Τα τελευταία χρόνια, έχει προστεθεί στις κατηγορίες του εκφοβισμού και χαρακτηρίζει τις μορφές εκφοβισμού που γίνονται μέσω του διαδικτύου ή της τεχνολογίας, με σκοπό την ψυχολογική κακοποίηση, ή την δυσφήμηση ενός ανθρώπου.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι στην τελευταία κατηγορία, αυτή του διαδικτυακού εκφοβισμού, ο θύτης είναι ευκολότερο να δράσει, συνήθως κρυμμένος πίσω από την ανωνυμία που του προσφέρεται. Επίσης, δεν έχει πραγματική εικόνα της αντίδρασης και των συναισθημάτων του θύματος, οπότε και δρα ακόμη πιο ανεξέλεγκτα. Συνήθως, εκείνος που εκφοβίζει, είναι δημοφιλής, επιθετικός και έχει την ανάγκη να εξουσιάζει τους γύρω του. Είναι, συχνά, δυνατός σωματικά ή πνευματικά. Έχει, επίσης, κάποιο όφελος από την πράξη του: υλικό όφελος, ευχαρίστηση, «κύρος».
Ο εκφοβιζόμενος από την άλλη, είναι τις περισσότερες φορές ανασφαλής εκ φύσεως, αλλά πιθανόν είναι να γίνει ανασφαλής λόγω του εκφοβισμού που υπόκειται. Είναι ακόμη, τα πιο ήσυχα και αδύναμα παιδιά (σωματικά ή και κοινωνικά) και δεν μπορεί να προστατεύσει επαρκώς τον εαυτό του, ενώ, πιθανώς, διαφέρει με κάποιον τρόπο (εφ’ όσον η διαφορετικότητα, συνήθως γίνεται αντικείμενο κακεντρεχούς σχολιασμού).
Σχετικά με τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά των δύο, ζητήσαμε την γνώμη του κ. Α. Δάνισκα, φοιτητή ψυχολογίας επί πτυχίω:
«Στην ψυχολογία του θύτη, προσπαθεί να καλυφθεί κάποιο συναισθηματικό κενό, το οποίο συνήθως υπάρχει. Πιθανώς, έχει κάποιες ανασφάλειες, τις οποίες ξεσπά με τον λάθος τρόπο σε ανθρώπους πιο αδύναμους από τον ίδιο, ώστε να νιώσει ότι εκείνος υπερτερεί. Τέτοια περιστατικά, συχνά έχουν ως βάση, την κακοποίηση την οποία μπορεί να έχει προηγουμένως υποστεί ο θύτης (π.χ. ενδοοικογενειακή βία, συναισθηματική παραμέληση κτλ). Ουσιαστικά, πρόκειται για την συνειδητή ή μη συνέχιση του φαινομένου. Εξωτερικεύεται, ακόμη, με την μορφή της γενικής επιθετικότητας, προς συμμαθητές ή και δασκάλους. Το αντίθετο, συμβαίνει με τα θύματα, τα οποία είναι συνήθως, αυτό που λέμε «κλειστοί» χαρακτήρες. Είναι ήπιων τόνων, ήσυχοι και δεν προβάλλονται ιδιαίτερα. Είναι ντροπαλοί, ντροπαλοί και πολλές φορές διαφορετικοί (σε εθνικότητα, σωματική διάπλαση, αναπηρία, σεξουαλική κατεύθυνση κλπ). Το να στοχοποιηθούν, τις περισσότερες φορές είναι εύκολο και υπομένουν την όποια κακοποίηση σιωπηλά, διότι φοβούνται, ντρέπονται, θεωρούν ότι δεν έχουν περιθώρια αντίδρασης ή κατηγορούν τον εαυτό τους».
- Σε αριθμούς, ένας στους τρείς μαθητές, στη χώρα μας, πέφτει θύμα του σχολικού εκφοβισμού. Σε ποσοστό, έφτανε το 15%, το 2014.
- Οι μαθητές που ασκούν βία, υπολογίζεται ότι ανέρχονται στο 5% του συνόλου των μαθητών.
- Οι μισοί μαθητές- θύματα εκφοβισμού και βίας, δεν αναφέρουν πουθενά τα περιστατικά που τους φέρνουν σε αυτή την θέση.
Στην χώρα μας, η ενδοσχολική βία, αναζωπυρώθηκε με την υπόθεση του μικρού Άλεξ καθώς επίσης με τη βιντεοσκόπηση του βιασμού μαθήτριας στην Αμάρυνθο ενώ κορυφώνεται, αυτές τις ημέρες, με την εξαφάνιση του κρητικού φοιτητή στα Γιάννενα. Το ερώτημα που προκύπτει όμως, είναι αν πρόκειται για ένα ακόμη ταμπού της κοινωνίας μας (όπως για πολλά χρόνια υπήρξε- και ακόμη είναι στις περισσότερες περιπτώσεις) η σεξουαλική κακοποίηση. Αν δηλαδή τα τρία αυτά χαρακτηριστικά περιστατικά, είναι ένα δείγμα των όχι συχνών φαινομένων σχολικού εκφοβισμού, ή αν απλώς έτυχε αυτά να είναι τα πιο ακραία, που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας.
Ένα έξυπνο βίντεο κυκλοφόρησε τον Μάρτιο, από τον οργανισμό Singapore’s Coalition Against Bullying for Children and Youth, το οποίο, είναι μέρος της καμπάνιας Share it to end it και έχει την ιδιαιτερότητα, κάθε φορά που κάποιος μοιράζεται το βίντεο (σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης) αυτό να μικραίνει. Το μήνυμα που περνάει είναι απλό: Όσο μοιραζόμαστε το πρόβλημα, τόσο το πρόβλημα μικραίνει.
Όπως στις περισσότερες περιπτώσεις, η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη. Πολλά σχολεία στην χώρα μας, ήδη διοργανώνουν εκδηλώσεις, ημερίδες, ομιλίες και δράσης ευαισθητοποίησης κατά του σχολικού εκφοβισμού, σε καθηγητές, παιδιά και γονείς. Τα παιδιά που εκφοβίζονται, θα πρέπει να έχουν εκ των προτέρων διδαχθεί, ότι δεν φταίνε για αυτό και είναι απαραίτητο να το αναφέρουν, είτε σε γονείς, είτε σε εκπαιδευτικούς, ώστε να δοθεί λύση στο πρόβλημα. Και φυσικά, τα παιδιά που εκφοβίζουν, θα πρέπει αν γίνουν αντιληπτά από κάποιον ενήλικα, να παραδειγματιστούν και να καθοδηγηθούν σωστά, ώστε το πρόβλημα να μην επεκταθεί, αλλά να διορθωθεί, ριζικά.
Σε μια κοινωνία που εξελίσσεται, η κοινωνιολογική επίβλεψη και η θεσμοθέτηση σχολικών ψυχολόγων, σε κάθε σχολείο (δημόσιο και ιδιωτικό), φαίνεται απαραίτητη. Η λογική λέει, ότι η ψυχολογική κάλυψη σε χώρους εκπαίδευσης, θα έπρεπε να υπάρχει, για πολλούς λόγους, εκτός της ενδοσχολικής βίας. Σκεπτόμενοι την εύθραυστη ψυχολογία των παιδιών, αλλά και των εφήβων, δεν θα έπρεπε ως κοινωνία, να έχουμε απαιτήσει δραστικά μέτρα επί του θέματος; Σε μια κοινωνία όμως, που η λέξη «ψυχολόγος» αποτελεί ταμπού, πώς θα περάσει στην εκπαίδευση, ως κάτι απολύτως φυσιολογικό;
Πρώτη δημοσίευση: inagreece.gr
