Τα αποτελέσματα της έρευνας του για την εκμετάλλευση των ανήλικων προσφύγων στην Ελλάδα παρουσίασε, σε έκθεση του τρέχοντος μηνός, το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Τα συμπεράσματα βασίζονται σε συνεντεύξεις με ανθρώπους που εργάζονται κοντά στους ανήλικους πρόσφυγες σε τέσσερις περιοχές της Ελλάδας που διαθέτουν προσφυγικούς καταυλισμούς (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Χίος, Λέσβος), ενώ για λόγους ηθικής και ασφάλειας αποφεύχθηκαν οι απευθείας συνεντεύξεις με πρόσφυγες (ανήλικους και μη).
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, αυτή την περίοδο υπολογίζεται να βρίσκονται στην Ελλάδα 41.075 ενήλικοι και 21.300 παιδιά, από τα οποία τα 2.300 είναι ασυνόδευτα (συνολικά 62.375 πρόσφυγες και μετανάστες). Η αναλογία, δηλαδή, είναι ένα παιδί για κάθε τρεις ενήλικες και παρουσιάζεται ιδιαίτερα αυξημένη σε σχέση με τον Ιούνιο του 2015 που ήταν ένα προς δέκα. Στην πλειοψηφία τους προέρχονται από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν.
Πέρα από τις άσχημες συνθήκες διαβίωσης και τις καθυστερήσεις τόσο στην καταχώρηση όσο και στην επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου, τα παιδιά βρίσκονται εκτεθειμένα σε περιστατικά βίας και ταραχών που προκύπτουν κυρίως στους πυκνοκατοικημένους καταυλισμούς. «Κατά τη διάρκεια αυτών των ταραχών, τα νεότερα παιδιά είναι σε πανικό. Τις περισσότερες φορές δεν καταλαβαίνουν τους λόγους που προκαλούν τη βία και τη συνδέουν με αναμνήσεις του πολέμου και των διώξεων στις χώρες τους, καθώς και με το ταξίδι με τους λαθροδιακινητές όπου υπέστησαν πολλή βία ή είδαν άλλους ανθρώπους να υφίστανται βία. Αυτό έχει άμεση επίδραση στην φυσική και πνευματική τους υγεία» αναφέρει ψυχολόγος που εργάζεται σε έναν από αυτούς τους καταυλισμούς.
Ένας άλλος κίνδυνος που υφίστανται ιδιαίτερα τα ασυνόδευτα παιδιά είναι η σεξουαλική βία, ένα φαινόμενο που συνήθως δεν καταγγέλλεται λόγω του φόβου των αντιποίνων από τον δράστη, αλλά και της πεποίθησης ότι οι θεσμοί – και κυρίως η αστυνομία – δεν μπορούν να τα προστατεύσουν. Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, τα παιδιά νιώθουν έντονη ντροπή και απομονώνονται, ενώ άλλα φτάνουν σε σημείο να κατηγορούν τον εαυτό τους για τη θυματοποίηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οικογένειες αποφασίζουν να παντρέψουν τις κόρες τους πριν ενηλικιωθούν, προκειμένου να τους προσφέρουν ένα υψηλότερο επίπεδο ‘προστασίας’ σε αυτό το έντονα ανασφαλές περιβάλλον, παραβλέποντας το γεγονός ότι έτσι τις εκθέτουν στις ορέξεις του ενήλικα συζύγου τους.
Πολλές φορές τα ίδια τα παιδιά καταφεύγουν σε παράνομες δραστηριότητες, όπως η κλοπή, το εμπόριο ναρκωτικών και η πορνεία, προκειμένου να μαζέψουν τα απαιτούμενα χρήματα για την (παράνομη) διαφυγή στην Ευρώπη. Από τη σκοπιά του διεθνούς δικαίου, ωστόσο, είναι θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης ακόμα και στην περίπτωση που συναινούν τα ίδια να διαθέσουν έναντι αμοιβής το σώμα τους, καθώς δεν έχουν τη δικαιοπρακτική ικανότητα να παράσχουν γνήσια συγκατάθεση, λόγω της μικρής ηλικίας τους. Αντίθετα, η εμπλοκή τους σε σεξουαλικές πράξεις είναι απόδειξη της αποτυχίας των συστημάτων προστασίας των παιδιών.
«Στην Αθήνα το βλέπεις να συμβαίνει. Στην επαρχία απλά το υποπτεύεσαι. Δεν χρειάζεται να το δεις. Απλά ξέρεις ότι υπάρχει» ανέφεραν εργαζόμενοι στους καταυλισμούς των μεταναστών για το φαινόμενο. Σε κάθε περίπτωση, η αδιαφορία των τοπικών κοινοτήτων είναι παράγοντας που διευκολύνει τη συνέχιση του φαινομένου με θύματα τα ίδια τα παιδιά, τα οποία σταδιακά καθίστανται ευάλωτα σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές (π.χ. χρήση ναρκωτικών).
The FXB Center for Health and Human Rights (Harvard University)
Την έρευνα διεξήγαγε το FXB Center for Health and Human Rights του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, ένα διεπιστημονικό κέντρο που διεξάγει αυστηρή έρευνα για τις περισσότερες σοβαρές απειλές στην υγεία και την ευημερία παγκοσμίως. Από κοινού με τους υπότροφους, τους σπουδαστές, τη διεθνή πολιτική κοινότητα και την κοινωνία των πολιτών συμμετέχει σε συνεχείς στρατηγικές προσπάθειες για την προώθηση της ισότητας και της αξιοπρέπειας για όσους καταπιέζονται από τη βαθιά φτώχεια ή στιγματίζονται σε όλο τον κόσμο.
